Veel mensen denken bij testosteron automatisch aan mannen. Toch is dit hormoon ook bij vrouwen van groot belang. Tijdens de (peri)menopauze verandert de hormoonhuishouding drastisch, en dat geldt niet alleen voor oestrogeen en progesteron. Ook testosteron daalt, met uiteenlopende klachten als gevolg. In dit artikel ontdek je waarom vrouwen juist in deze levensfase kunnen profiteren van een gebalanceerd testosteronniveau.
Wat is testosteron en waarom is het belangrijk voor vrouwen?
Testosteron is een zogenaamd anabool hormoon dat van nature voorkomt in het vrouwelijk lichaam, zij het in veel lagere hoeveelheden dan bij mannen. Het speelt een belangrijke rol in verschillende lichamelijke en mentale processen:
- Ondersteuning van het libido
- Behoud van spiermassa en botdichtheid
- Regulatie van stemming en energieniveau
- Cognitieve functies zoals focus en geheugen
Hoewel oestrogeen vaak alle aandacht krijgt, is het juist de balans tussen alle geslachtshormonen — inclusief testosteron — die bepalend is voor het welzijn van vrouwen.
Productie van testosteron bij vrouwen
Vrouwen produceren testosteron voornamelijk in de:
- Ovaria (eierstokken)
- Bijnieren
Rond het 40ste levensjaar begint deze productie langzaam te dalen. Tijdens de overgang versnelt dit proces. De afname is niet altijd merkbaar, totdat de hormonen onder een kritieke grens zakken — dan ontstaan er klachten.
Verschil in testosteronniveaus tussen mannen en vrouwen
Hoewel mannen tot 10 keer meer testosteron aanmaken, zijn vrouwen veel gevoeliger voor kleine schommelingen. De normale waarden bij vrouwen liggen tussen de 0,3 en 3,0 nmol/l. Al een lichte daling kan leiden tot:
- Verminderde motivatie
- Spierverlies
- Stemmingswisselingen
Wat gebeurt er met testosteron tijdens de (peri)menopauze?
Tijdens de perimenopauze (de overgangsperiode vóór de menopauze) en de menopauze zelf, vinden hormonale verschuivingen plaats. Naast de bekende daling in oestrogeen en progesteron, neemt ook het testosteronniveau af.
Deze afname kan bijdragen aan:
- Verminderd libido
- Slechter herstel na inspanning
- Mentale vermoeidheid
- Emotionele instabiliteit
Voor sommige vrouwen is deze daling subtiel, bij anderen veroorzaakt het een sterke vermindering in levenskwaliteit.
Symptomen van een testosterontekort bij vrouwen
Hier zijn enkele veelvoorkomende klachten die geassocieerd worden met een tekort aan testosteron:
- Chronische vermoeidheid
- Afgenomen seksuele interesse
- Spier- en gewrichtspijn
- Snel overprikkeld zijn
- Gebrek aan zelfvertrouwen
- Droge huid en dunner wordend haar
Deze symptomen worden vaak verkeerd toegeschreven aan “normale overgangsverschijnselen”, terwijl testosteron een belangrijke rol speelt.
Voordelen van testosteronsuppletie voor vrouwen
Een goed afgestemde testosterontherapie kan significante verbeteringen brengen. Mogelijke voordelen zijn:
- Toename van libido en seksuele opwinding
- Meer energie en vitaliteit
- Versterking van spieren en vermindering van spierpijn
- Betere botdichtheid, wat het risico op osteoporose verlaagt
- Mentale scherpte en concentratie
- Verbeterde stemming en minder depressieve gevoelens
Vrouwen die deze therapie onder medisch toezicht volgen, rapporteren vaak een verhoogde levenskwaliteit.
Ervaringen van vrouwen met testosterontherapie
Er zijn talloze anekdotische en klinische ervaringen die de voordelen onderstrepen. Veel vrouwen melden binnen enkele weken een verbetering in hun energie en libido. Ook gynaecologen en orthomoleculaire artsen erkennen de waarde van een zorgvuldig gecontroleerde testosteronbehandeling.
Medische toepassing van testosteron bij vrouwen
Hoewel testosterontherapie vaak wordt geassocieerd met mannen, bestaat er ook een medische toepassing voor vrouwen. In Nederland schrijven sommige huisartsen, gynaecologen en orthomoleculaire artsen testosteron voor aan vrouwen met duidelijke klachten van een tekort.
Indicaties voor behandeling
- Chronisch vermoeidheidssyndroom
- Seksuele disfunctie (zoals hypoactief seksueel verlangen)
- Sarcopenie (verlies van spiermassa)
- Postmenopauzale depressieve klachten
- Behoud van botmassa
De therapie wordt meestal pas ingezet na een bloedtest die een verlaagd testosteronniveau bevestigt en na uitsluiting van andere oorzaken.
Toedieningsvormen van testosteron voor vrouwen
Vrouwen krijgen meestal lage doses testosteron, aangepast aan hun lichaam. Er zijn verschillende toedieningsvormen beschikbaar:
1. Testosteroncrème of gel
- Wordt dagelijks aangebracht op de huid
- Populair vanwege de eenvoudige toepassing en snelle opname
2. Pleisters
- Bieden een constante afgifte van hormonen
- Minder pieken en dalen in bloedspiegels
3. Injecties
- Worden minder vaak toegepast bij vrouwen
- Geschikt voor vrouwen die moeilijk reageren op andere vormen
4. Pellets (hormoonstaafjes)
- Worden onder de huid ingebracht
- Afgifte over meerdere maanden, vooral populair in de VS
De keuze hangt af van de voorkeur van de patiënt, medische indicatie en advies van de behandelend arts.
Is testosteron veilig voor vrouwen?
Testosterontherapie is veilig, mits het onder medisch toezicht wordt toegepast en correct gedoseerd. Toch zijn er mogelijke bijwerkingen, vooral bij overdosering of langdurig gebruik zonder monitoring:
- Acne of vette huid
- Toegenomen gezichts- of lichaamsbeharing
- Veranderingen in stem (lager worden)
- Haaruitval op het hoofd
- Vergroting van de clitoris (zeer zeldzaam)
Daarom is het cruciaal om tijdens de behandeling regelmatige controles te laten uitvoeren van het bloedbeeld en hormonale status.
Onderzoek en veiligheid
Een overzichtsstudie gepubliceerd in The Lancet Diabetes & Endocrinology uit 2019 toonde aan dat testosterontherapie bij vrouwen met seksuele disfunctie effectief en relatief veilig is wanneer correct toegepast.
👉 Externe bron: dr vogel testosterontherapie bij vrouwen
Testosteron versus andere hormoontherapieën
Testosteron kan zowel op zichzelf als in combinatie met andere bio-identieke hormonen worden gebruikt. Vaak vormt het een aanvulling op:
- Oestrogeen (bij vaginale droogte en opvliegers)
- Progesteron (bij onregelmatige menstruaties of angstklachten)
De gecombineerde aanpak is effectiever omdat ze verschillende aspecten van het hormonale systeem aanspreekt. In veel bio-identieke hormoontherapieën wordt een kleine hoeveelheid testosteron toegevoegd aan het behandelplan.
Levensstijl en testosteronproductie bij vrouwen
Naast medische therapie kunnen vrouwen hun natuurlijke testosteronniveaus ook ondersteunen door een gezonde levensstijl. Hier zijn enkele concrete tips:
| Factor | Effect op testosteron |
|---|---|
| Eiwitrijke voeding | Ondersteunt spieropbouw en hormoonproductie |
| Sterk reduceren van stress | Verlaagt cortisol, dat testosteron remt |
| Regelmatige krachttraining | Stimuleert natuurlijke testosteronaanmaak |
| Voldoende slaap (7-9 uur) | Bevordert hormonale balans |
| Vermijden van alcohol en suikers | Verbetert de hormonale respons |
Een gezonde levensstijl versterkt het effect van eventuele hormoontherapie en zorgt voor een duurzamer herstel.
Hoe laat je je testosteronwaarden testen?
Testosteron kan gemeten worden via een:
- Bloedtest (serum testosteron): Standaardmethode via huisarts of specialist.
- Speekseltest: Vooral gebruikt in de orthomoleculaire geneeskunde.
- 24-uurs urinetest: Voor een uitgebreid profiel van hormoonmetabolieten.
De interpretatie van de waarden moet altijd gebeuren door een gekwalificeerde arts, omdat referentiewaarden kunnen verschillen per laboratorium en leeftijd.
Wie komt in aanmerking voor testosterontherapie?
Niet elke vrouw is geschikt voor deze therapie. Meestal wordt het overwogen bij:
- Vrouwen in de (peri)menopauze met duidelijke symptomen
- Vrouwen met een verlaagd libido dat niet verbetert door oestrogeen/progesterontherapie
- Postmenopauzale vrouwen met osteoporose
- Vrouwen met prematuur ovariële insufficiëntie (POI)
Contra-indicaties zijn o.a.:
- Actieve borstkanker
- Ernstige leverproblemen
- Aandoeningen aan de bijnieren
Veelgestelde vragen over testosteron bij vrouwen
1. Is testosteron een mannelijk hormoon?
Hoewel testosteron vaak als ‘mannelijk’ wordt bestempeld, is het ook een essentieel hormoon voor vrouwen. Het speelt een rol in libido, energie, spierkracht, stemming en botgezondheid. Vrouwen hebben weliswaar lagere niveaus dan mannen, maar zijn gevoeliger voor schommelingen.
2. Kan ik zonder arts testosteron gebruiken?
Nee, het wordt sterk afgeraden om testosteron te gebruiken zonder medisch toezicht. Ongecontroleerde supplementatie kan leiden tot bijwerkingen en verstoring van je hormonale balans. Altijd eerst bloed laten testen en een behandelplan opstellen met een specialist.
3. Hoelang duurt het voordat ik effect merk van testosterontherapie?
De meeste vrouwen merken binnen 4 tot 8 weken verbeteringen in energie, libido en stemming. Voor fysieke veranderingen zoals toename in spierkracht of botdichtheid kan dit enkele maanden duren.
4. Kan testosterontherapie helpen bij depressieve klachten?
Bij sommige vrouwen met perimenopauzale of postmenopauzale depressieve symptomen biedt testosterontherapie verlichting. Dit gebeurt meestal in combinatie met oestrogeen en een goede leefstijl.
5. Is er een risico op vermannelijking door testosteron?
Bij juist gebruik en lage doseringen is dit risico minimaal. Symptomen zoals haargroei op ongewenste plaatsen of stemverandering komen vooral voor bij overdosering of langdurige behandeling zonder toezicht.
6. Wordt testosterontherapie vergoed door de zorgverzekering?
In Nederland wordt testosterontherapie niet standaard vergoed, tenzij het onderdeel is van een erkende medische behandeling. Je kunt navraag doen bij je verzekeraar of behandelaar voor mogelijke (gedeeltelijke) vergoeding via aanvullende pakketten.
🔗 Aanbevolen interne links:
- 📘 Bio-identieke hormoontherapie bij vrouwen: alles wat je moet weten
→ Deze pagina biedt een volledig overzicht van natuurlijke hormoonopties voor vrouwen. - 🌿 Natuurlijke aanpak van overgangsklachten
→ Hier lees je meer over voeding, supplementen en leefstijl die hormoonbalans ondersteunen.
Conclusie: Is testosterontherapie iets voor jou?
Testosteron speelt een veel grotere rol in het welzijn van vrouwen dan vaak wordt gedacht. In de (peri)menopauze daalt dit hormoon aanzienlijk, wat kan leiden tot energieverlies, stemmingswisselingen en verminderd libido. Voor vrouwen met duidelijke symptomen en een verlaagd testosterongehalte kan therapie uitkomst bieden — mits op maat en onder medische begeleiding.
Het is geen ‘wondermiddel’, maar wel een waardevolle bouwsteen in een holistische aanpak van hormonale gezondheid. Een bloedtest, deskundig advies en een gezonde levensstijl blijven de basis voor succes.
