Overgang & hartgezondheid: het onderschatte risico. Wist je dat hart- en vaatziekten doodsoorzaak nummer één zijn bij vrouwen? Toch worden ze nog te vaak gezien als een typisch ‘mannelijk probleem’. Vooral in en na de overgang verandert er veel in het vrouwelijk lichaam dat het risico op hartproblemen vergroot. In dit artikel ontdek je waarom de overgang invloed heeft op je hart en bloedvaten, wat de rol is van oestrogeen, en wat je kunt doen om je hartgezondheid te beschermen.
Waarom stijgt het risico na de overgang?
Tijdens de vruchtbare jaren hebben vrouwen dankzij het hormoon oestrogeen een natuurlijke bescherming tegen hart- en vaatziekten. Oestrogeen:
- Houdt bloedvaten soepel
- Verlaagt het LDL-cholesterol (slechte cholesterol)
- Verhoogt het HDL-cholesterol (goede cholesterol)
- Heeft een gunstige invloed op de bloeddruk
Na de overgang daalt de oestrogeenproductie drastisch. Hierdoor verdwijnen deze beschermende effecten geleidelijk en stijgt het risico op:
- Hoge bloeddruk
- Slechte cholesterolwaarden
- Gewichtstoename (vooral rond de buik)
- Ontsteking in de bloedvaten
- Slagaderverkalking
Typische signalen bij vrouwen: vaak anders dan bij mannen
Een ander probleem is dat hartproblemen zich bij vrouwen vaak anders uiten dan bij mannen. Vrouwen ervaren bijvoorbeeld:
- Druk of pijn op de borst (vaak subtieler)
- Pijn in de bovenrug, nek of kaak
- Extreme vermoeidheid of duizeligheid
- Kortademigheid of misselijkheid
Omdat deze symptomen niet direct worden gelinkt aan het hart, worden ze vaker verkeerd geïnterpreteerd of te laat herkend.
Vrouwen worden nog te vaak niet serieus genomen
Veel medisch onderzoek is historisch gebaseerd op mannelijke proefpersonen. Daardoor:
- Worden symptomen bij vrouwen vaker gemist of afgedaan als stress of angst
- Worden vrouwen minder snel doorverwezen voor hartonderzoek
- Ontvangen vrouwen gemiddeld minder vaak preventieve medicatie of leefstijladvies
Wat jij zelf kunt doen: wees assertief in gesprekken met je arts en vraag om controle van bloeddruk, cholesterol en bloedsuiker als je klachten ervaart.
Insulineresistentie en metabool syndroom: stille risicofactoren
Na de overgang neemt de kans op insulineresistentie toe. Hierdoor stijgt de bloedsuiker, wat leidt tot:
- Vetopslag rond de buik
- Verhoogd LDL-cholesterol
- Ontstekingen in het lichaam
- Verhoogd risico op diabetes type 2 en hartziekten
Wat helpt?
- Minder snelle koolhydraten (wit brood, pasta, suiker)
- Meer eiwitten en gezonde vetten
- Dagelijkse beweging (wandelen, krachttraining)
Waarom buikvet extra risico betekent
Oestrogeendaling leidt tot verandering in de vetverdeling. Vet wordt vaker opgeslagen rond de buik, ook wel visceraal vet genoemd. Dit vet vergroot het risico op:
- Hoge bloeddruk
- Insulineresistentie
- Ontstekingsactiviteit in de bloedvaten
Tip: meet je tailleomtrek. Meer dan 88 cm bij vrouwen wordt geassocieerd met een verhoogd cardiovasculair risico.
De rol van leefstijl en preventie
Gelukkig kun je veel doen om je hart gezond te houden, zeker tijdens en na de overgang. Denk aan:
🥗 Voeding
- Eet onbewerkte, vezelrijke voeding
- Kies voor gezonde vetten (olijfolie, noten, vette vis)
- Beperk suikers, transvetten en alcohol
🏃♀️ Beweging
- Dagelijks wandelen, fietsen of zwemmen
- 2–3 keer per week krachttraining voor spier- en hartgezondheid
😴 Slaap en stress
- Voldoende slaap (7-9 uur per nacht)
- Stressverlagende routines zoals ademhaling, yoga of natuurwandelingen
💊 Supplementen (in overleg met arts)
- Omega-3 vetzuren
- Magnesium (ontspannend voor hart en bloedvaten)
- Vitamine D en K2
Natuurlijke ondersteuning: kruiden en planten
Bepaalde kruiden kunnen het hart- en vaatstelsel ondersteunen:
- Meidoorn: versterkt de hartspier en bevordert doorbloeding
- Knoflook: helpt bij het verlagen van bloeddruk en cholesterol
- Olijfbladextract: werkt bloeddrukverlagend en ontstekingsremmend
- Curcumine (kurkuma): krachtige antioxidant en ontstekingsremmer
Let op: overleg bij medicatiegebruik altijd met een arts of fytotherapeut.
Oestrogeen en hormoontherapie: ja of nee?
Voor sommige vrouwen kan hormoontherapie na de overgang een manier zijn om hart- en vaatgezondheid te ondersteunen. Dit moet altijd in overleg met een specialist gebeuren. Bio-identieke hormonen kunnen hierbij een rol spelen, maar zijn niet voor iedereen geschikt. Timing en persoonlijke gezondheidsgeschiedenis spelen een grote rol.
Checklist: Hoe hartbewust leef jij?
Beantwoord voor jezelf de volgende vragen:
- Beweeg ik elke dag minstens 30 minuten?
- Kook ik meestal met verse, onbewerkte producten?
- Vermijd ik geraffineerde suikers en transvetten?
- Laat ik jaarlijks mijn bloeddruk, cholesterol en bloedsuiker meten?
- Herken ik stresssignalen en neem ik voldoende rustmomenten?
4 of meer keer ‘nee’? Dan is het tijd om je hartgezondheid meer prioriteit te geven.
Lees ook;
👉 Voeding en hormonale balans na je 40e
👉 Supplementen voor meer energie en vitaliteit na je 40e
Tot slot
De overgang is een natuurlijke levensfase, maar de impact op je hart en bloedvaten mag niet worden onderschat. Vrouwen hebben recht op juiste informatie, herkenning van symptomen en preventieve zorg. Blijf niet rondlopen met vage klachten, maar neem je gezondheid serieus — je hart verdient het.
Wil je meer weten over de invloed van hormonen op je gezondheid? Bekijk dan ook onze andere artikelen over vrouwen 40+, hormonale balans en gezond ouder worden.
🔗 2 externe links:
- De overgang en hart- en vaatziekten – gezondheidsnet.nl
- Waarom het risico op hartproblemen stijgt na de overgang – hartstichting.nl
