Voor veel vrouwen voelt het onnatuurlijk om zichzelf op de eerste plaats te zetten. Van jongs af aan leren we te zorgen, aan te passen en te geven. Maar er komt een moment waarop je beseft: als ik niet goed voor mezelf zorg, raak ik leeg, uitgeput en steeds verder verwijderd van wie ik echt ben. Leren kiezen voor jezelf zonder schuldgevoel is geen egoïstische daad, het is een vorm van zelfliefde en innerlijke kracht.
Waarom voelen we ons schuldig?
Het schuldgevoel komt vaak voort uit overtuigingen die diep geworteld zijn in onze opvoeding en cultuur. Denk aan gedachten zoals:
- “Ik moet er altijd zijn voor anderen.”
- “Als ik nee zeg, stel ik iemand teleur.”
- “Mijn waarde hangt af van hoeveel ik geef.”
Deze overtuigingen maken het lastig om grenzen te stellen, eigen behoeften serieus te nemen of simpelweg tijd voor jezelf te nemen. Maar het is belangrijk te beseffen: je bent niet minder waardevol als je voor jezelf kiest – je wordt juist krachtiger.
Een stukje psychologie: het please-gedrag verklaard
Veel vrouwen ontwikkelen al op jonge leeftijd een sterk verantwoordelijkheidsgevoel en de neiging om anderen tevreden te houden. Psychologisch gezien komt dit vaak voort uit het verlangen naar acceptatie en veiligheid. Als kind leer je: „Als ik lief ben, krijg ik liefde terug”. Dat gedrag kan zich in je volwassen leven vertalen naar overmatig pleasen, conflict vermijden of jezelf wegcijferen.
De Amerikaanse psychologe Carol Gilligan stelt dat vrouwen vaak hun identiteit ontwikkelen via relaties en verbondenheid. Dat maakt dat ze geneigd zijn zichzelf te meten aan de tevredenheid van anderen. Maar wie altijd voor anderen leeft, raakt uiteindelijk de verbinding met zichzelf kwijt.
Gelukkig is gedrag aangeleerd én dus ook af te leren. Door bewustwording, oefening en zelfcompassie kun je het patroon doorbreken. Je leert dat jouw behoeften net zo legitiem zijn als die van een ander.
Wat betekent jezelf op de eerste plaats zetten?
Het betekent niet dat je anderen uitsluit of nooit meer helpt. Het betekent dat je eerst bij jezelf te rade gaat:
- Wat heb ík nodig?
- Waar heb ík behoefte aan?
- Wat voelt goed voor míj?
Van daaruit kun je beslissingen nemen die in balans zijn. Soms betekent dat nee zeggen, soms betekent het vertragen, soms betekent het iets doen dat alleen jou gelukkig maakt. En dat mag.
5 manieren om jezelf op #1 te zetten zonder schuldgevoel
- Omarm het woord ‘nee’
Elke keer dat je ja zegt tegen iets wat je niet wilt, zeg je nee tegen jezelf. Door met liefdevolle overtuiging ‘nee’ te zeggen, bescherm je je energie en laat je zien dat je jezelf serieus neemt. - Plan jezelf in je agenda
Tijd voor jezelf is net zo belangrijk als afspraken met anderen. Zet je rustmomenten, sport, hobby of stille tijd letterlijk in je agenda. Je hoeft geen toestemming van anderen om tijd voor jezelf te nemen. - Verzacht je innerlijke stem
Als je merkt dat je jezelf bekritiseert of schuldig voelt, stel jezelf de vraag: “Wat zou ik tegen een vriendin zeggen in deze situatie?” Spreek met dezelfde mildheid tegen jezelf. - Herken de kracht van balans
Jij mag ook ontvangen. Het is niet de bedoeling dat je altijd alleen maar geeft. Door voor jezelf te zorgen, kun je ook meer en oprechter geven aan de mensen die je lief zijn. - Omring je met vrouwen die het begrijpen
Zoek verbinding met anderen die ook bezig zijn met persoonlijke groei, zelfzorg en grenzen stellen. Je hoeft het niet alleen te doen.
7 dagen oefening voor zelfprioriteit
Wil je echt oefenen met jezelf op de eerste plaats zetten? Probeer deze eenvoudige maar krachtige weekoefening:
Maandag: Begin de dag met een intentie: “Vandaag kies ik bewust voor wat mij goed doet.” Dinsdag: Schrijf 3 dingen op die jij vandaag nodig hebt. Voer er minstens één uit. Woensdag: Zeg vriendelijk nee tegen iets dat je energie kost. Donderdag: Geef jezelf een compliment en herhaal het hardop. Vrijdag: Plan bewust iets leuks alleen voor jezelf (wandeling, boek, bad, enz.) Zaterdag: Vraag jezelf bij elke keuze: “Doe ik dit uit plicht of uit verlangen?” Zondag: Reflecteer: Waar heb ik deze week voor mezelf gekozen en wat deed dat met me?
Praktische oefening: Jouw dag-start check-in
Begin je dag met deze 3 vragen:
- Hoe voel ik me vandaag, echt?
- Wat heb ik vandaag nodig om me gesteund te voelen?
- Wat kan ik mezelf vandaag geven – klein of groot?
Door dagelijks in te checken bij jezelf, leer je je eigen behoeften herkennen en ernaar handelen, zonder het stemmetje van schuld steeds te laten winnen.
Affirmaties voor innerlijke kracht
Gebruik deze zinnen dagelijks als ankerpunten om je mindset te versterken:
- “Ik mag kiezen voor mezelf, zonder uitleg.”
- “Mijn behoeften zijn belangrijk.”
- “Rust en ruimte maken mij sterker.”
- “Ik ben waardevol, ook als ik niets geef.”
- “Nee zeggen is een daad van liefde.”
Zeg ze hardop, schrijf ze op of hang ze ergens zichtbaar in huis. Laat ze langzaam je innerlijke dialoog veranderen.
Tot slot: Zelfliefde is besmettelijk
Wanneer jij laat zien dat je jezelf waardevol vindt, geef je anderen de ruimte om dat ook voor zichzelf te doen. Je wordt een voorbeeld van kracht, balans en rust. En dat begint allemaal met het zetten van één stap: jezelf serieus nemen. Zonder uitleg, zonder excuses, zonder schuldgevoel.
